Federacja Anarchistyczna

My, badacze i badaczki naukowi z różnych stron świata, jesteśmy wzburzeni skutkami polityki mieszkaniowej Warszawy i konkretnych regulacji państwowych, które od lat skazują niezamożne osoby na większą biedę. Dostęp do zdrowego, ciepłego mieszkania nie może być przywilejem. Walczący lokatorzy komunalni Pragi i innych dzielnic, zamknięci w zimnych, zawilgoconych, zagrzybionych mieszkaniach, to obraz, który na długo pozostanie nam w pamięci po wizytach badawczych w stolicy Polski.

Według krajowej specyfiki najtańsze ciepło w polskich domach zapewnia sieć ciepłownicza. Koszty ogrzewania prądem są tu co najmniej trzykrotnie wyższe [1], a sama energia elektryczna – niemal najdroższa w Europie w stosunku do siły nabywczej [2]. W stolicy kraju miejska sieć ciepłownicza jest bardzo rozwinięta. A jednak stanowcza większość – ponad dwie trzecie [3] – budynków gminy z kontrolowanym czynszem dla osób uboższych jest pozbawiona C.O. i ogrzewana najdroższą metodą. W ten sposób tanie mieszkania stają się tylko niebezpieczną fikcją.

Skutki tego stanu są opłakane. Dziś większośc budynków zarządzanych przez najbogatsze miasto w swoim regionie Europy powinniśmy uznać za Chore Domy – nieruchomości wychłodzone, zawilgocone, zagrzybiałe i istotnie pogarszające zdrowie kolejnych pokoleń Warszawiaków. W wyniku neoliberalnego kierunku polityki, dziesiątki tysięcy pracowników i emerytów od dekad trafiają do substandardowych mieszkań, których ogrzanie kilkakrotnie przekracza ich dochody. Lokatorzy przydzielani do chorych domów nierzadko pracują na dwa etaty lub zmuszeni są do oszczędzania na własnym zdrowiu. Walcząc o przetrwanie, osoby te często wpadają w długi – czy to w gminie czy prywatnych bankach. Naszym zdaniem są to długi wymuszone i bezprawne.

Mechanizmy pomocy społecznej marginalnie niwelują sprzeczności polityki mieszkaniowej. Miesięczne dopłaty do cen prądu to równowartość jednego dziennego biletu na komunikację miejską [4]. Te i inne dodatki mieszkaniowe przeznaczone są tylko dla osób nie wepchniętych w spiralę długów i pokrywają niewielką część drastycznych opłat. Programy oddłużeniowe wymagają uznania wymuszonych długów i opierają się m.in. na darmowej pracy [5] i tak często przemęczonych lokatorów – zwłaszcza wielu kobiet, które po pracy zarobkowej wykonują drugą, darmową pracę w domu.

Jednocześnie, na warszawskiej Pradze i w innych częściach Warszawy widoczna jest ekspansja ekskluzywnych projektów deweloperskich. Komercyjne budownictwo powstaje na miejscu doprowadzonych do ruiny i wyburzonych kamienic komunalnych oraz na terenie likwidowanych zakładów pracy. Gwałtowny rozwój tych części miasta odbywa się kosztem niezamożnych ludzi, których pozbawia się możliwości zdrowego zamieszkiwania. Wypychanie tysięcy ludzi z ich miejsc życia poprzez wymuszone długi czy wręcz biologiczne wyniszczenie w chorych domach to klasyczne znamiona grabieży ziemi (landgrabbing).

W tej dramatycznej sytuacji, za najbardziej racjonalne uznajemy żądania Warszawskiego Stowarzyszenia Lokatorów dotyczące substandardowych mieszkań gminy. Władze Warszawy muszą uznać, że mają do czynienia z wielkim kryzysem społecznym i wdrożyć odważne środki zaradcze. Ratusz powinien niezwłocznie podłączyć miejskie kamienice do sieci grzewczej. Tempo walki z ubóstwem energetycznym do tej pory uznajemy za zbyt niskie – według oficjalnych danych liczba budynków gminy bez C.O. zmalała o jedynie 4,1 procenta (z 72,8 do 68,7 procent [6]) w latach 2012-2017 – to mniej niż 1 procent rocznie! Dużo bardziej aktywnie Warszawa redukuje swój zasób komunalny. W latach 2007-2015 ratusz sprywatyzował lub zburzył sześć razy więcej lokali niż podłączył do C.O. w tym samym okresie [7]. Ten neoliberalny trend podąża za najgorszymi, antyspołecznymi przykładami w Europie i musi zostać powstrzymany. Jak dowiedziono w wielu niezależnych badaniach, poszerzanie zasobu komunalnego o niskim czynszu jest najlepszym sposobem na walkę ze spekulacją i głodem mieszkaniowym.

Sztuczne i wymuszone długi wynikające w oczywisty sposób z horrendalnych opłat za prąd należy zwyczajnie unieważnić. Lokatorzy nie mogą płacić swoim zdrowiem i skromnymi środkami za chore mieszkania i lata zaniedbań wynikłych z antyspołecznej polityki mieszkaniowej. Do czasu zniesienia wysokich kosztów ogrzewania, w lokalach prądowych konieczne jest zniesienie czynszów. Rząd ustalający wysokie jak na zarobki ceny prądu powinien zaś uruchomić realne dopłaty wyrównawcze do grzania lokali tą metodą.

Jednocześnie apelujemy do własnego środowiska naukowców, urbanistów, ekonomistów, architektów, mikrobiologów, mykologów, lekarzy, itd. do bezpośredniego wsparcia organizacji lokatorskich w walce ze zjawiskiem chorych domów, z niszczeniem społecznego majątku i ludzkiego zdrowia dla krótkowzrocznych prywatnych zysków.

Wspólnie sprzeciwiajmy się grabieży ziemi i domów, wspierajmy inicjatywy samopomocy lokatorskiej. Zapewniamy Was o naszej solidarności. [lista sygnatariuszy jest wciąż otwarta, poparcie apelu wraz z afiliacją prosimy słać na Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć. ]

Iacopo Zetti, docent, program planowania miejskiego i regionalnego Wydziału Architektury, Uniwersytet we Florencji, Włochy

Inż. Jere Kuzmanic, asystent badawczy, Departament planowania miejskiego i polityk miejskich, Wydział Inżynierii, architektury i geodezji, Uniwerstytet w Splicie, Chorwacja

dr Wojciech Kębłowski, Wolny Uniwersytet Brukselski, Belgia

Alicja Palęcka, Instytut Socjologii, Uniwersytet Warszawski

Członkowie grupy badawczej Ministarstvo prostora / Ne davimo Beograd, Belgrad, Serbia

[1] „Zużycie energii w gospodarstwach domowych 2015" GUS, s. 55-56.

[2] GUS, „Energia 2017", s. 20.

[3] Wieloletni Program Gospodarowania Zasobem Mieszkaniowym m.st. Warszawy 2018-2022, s. 32, dalej WPGZM

[4] Obwieszczenie Ministra Energii z dnia 23 kwietnia 2018 r. w sprawie wysokości dodatku energetycznego obowiazującej od dnia 1 maja 2018r. do dnia 30 kwietnia 2019 r.

[5] http://sprawylokalowe.um.warszawa.pl/ak…/odpracowanie-d-ug-w

[6] Porównaj WPGZM 2013-2017 s. 33 oraz WPGZM 2018-2022 s. 32

[7] W latach 2007-2015 ponad 3 tysiące mieszkań komunalnych doposażono w instalację CO i CCW, z miejskiego zasobu wyjęto przez prywatyzację 17 176 mieszkań. Porównaj prezentację „Warszawa walczy ze smogiem”, wiceprezydent Michał Olszewski, s. 8 oraz prezentację „Działania na rzecz lokatorów z budynków reprywatyzowanych”, s.35